Spor, sadece fizikî bir çaba değil; tıpkı vakitte ahlaki pahaların, etik anlayışının ve beşere duyulan hürmetin da test edildiği bir alandır. İşte bu noktada Fair Play, yani ‘adil oyun’ kavramı devreye giriyor. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi’nde öğretim üyesi olarak vazife yapan, Türk sporuna hizmet etmeyi kendine misyon edinmiş ve kendini bir Cumhuriyet Bayanı olarak tanımlayan Doç. Dr. Pero Duygu DUMANGÖZ, sporun yalnızca bir rekabet alanı değil, tıpkı vakitte insanlık kıymetlerinin somut bir halde sergilendiği bir ömür biçimi olduğuna inanıyor. Kendisi, Türkiye Ulusal Olimpiyat Komitesi (TMOK) çatısı altında Fair Play Komisyonu’nda da faal olarak misyon almakta ve bu kıymetleri daha geniş kitlelere yaymayı hedeflemektedir. Bu röportajda, Fair Play’in yalnızca atletler için değil, toplumun her bireyi için değerli bir paha olduğuna inanan Doç. Dr. Pero Duygu DUMANGÖZ ile sporun etik boyutlarını ve bu kavramın toplumsal hayatta nasıl şekillendiğini konuştuk.
+Doç. Dr. Pero Duygu DUMANGÖZ kimdir, kendinizden kısaca bahseder misiniz?
–Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Spor Yöneticiliği Bölümü’nde öğretim üyesi olarak misyon yapıyorum. Bir taraftan geleceğin spor insanlarını yetiştirmeye öteki taraftan da Türk sporuna hizmet etmeye kendini adamış, bir Cumhuriyet Bayanı olarak kendimi tanımlayabilirim. Ayrıyeten, Türkiye Ulusal Olimpiyat Komitesi (TMOK)’nin çatısı altında çalışmalarını sürdüren Fair Play Komisyonu’nun bir üyesiyim.
+“Fair Play” kavramını siz nasıl tanımlıyorsunuz?
–Her şeyden evvel bu kavramı tam manasıyla bilmek, bilhassa spor uygulamalarında etik ve ahlakı geliştirmek için değerli bir fırsattır. Bu nedenle mevzunun, okuyucuların birkaç dakikasını ayırmalarına paha olduğu kanaatindeyim. Fair play’in herkes tarafından bilinen çevirisi “adil oyun” dur. Birinci bakışta anlaşılması kolay üzere görünse de özü karmaşıktır. Zira her bireyin adil oyun anlayışı farklı olacaktır. Bir müsabaka ortamında bulunan tüm iştirakçilerin kurallara açık ve adil formda uyması, her şartta onur ve sadakatle hareket etmesi fikrine dayanır. Bu tarafıyla tüm Dünyada sportmenler, spor yöneticileri, akademisyenler, antrenörler, hakemler, seyirciler özcesi sporun tüm paydaşları tarafından hürmet, etik ve dürüstlüğün sembolü olarak tanınmakta ve kıymet görmektedir. Fair play, rekabetin sırf puan ya da kupa çabası olarak değil, daha derin ve felsefi bir biçimde ele alınmasını sağlar.
+Sporda fair play ne kadar kıymetlidir?
–Fair play, sporun özünde var olması gereken kıymetli bir kıymettir, sporun ruhudur. Bir yarışı uygun bir yarış yapan, düşmanlık yaratmayan, oyunun özgürlük ve hoşluk hissini ileten ögedir. Spora insanlık kazandıran, yazılı olmayan lakin vicdanlara kazınmış bir kuraldır.
Gelin daima birlikte bir dünya hayal edelim ☺ Tüm sporların hürmet, dürüstlük ve etik çerçevesinde yapıldığı, rekabetin sağlıklı ve adil olduğu, sportmenlerin rakiplerine ziyan vermeden ellerinden gelenin en düzgününü yapmaya teşvik edildiği bir dünya. Bu türlü bir dünya hayal değil, mümkün ve bunun anahtarı da “Fair Play”.
Yarışmanın adil ve saygılı bir halde gerçekleşmesini sağlayan, ahlaki ve etik kıymetlerin bekçisidir. Tıpkı vakitte fair play, rakibin bir düşman olarak değil, bir kadro arkadaşı olarak görüldüğü, hürmete ve nezakete dayalı bir spor kültürü oluşturur. Bu nedenle fair playi teşvik etmek kaidedir. Zira fair play, her atletin spordan günlük yaşantısına aktarabileceği harika bir kıymetler standardıdır.
Fair play prensipleri ortasında saydığımız fırsat eşitliği, hürmet, sadakat, dürüstlük ve sorumluluk üzere pahalar, az öncede belirttiğim üzere spor ortamlarının ötesine geçmiş ve insanın günlük yaşantısına yansımıştır.
+Fair play’i spora has bir kavram olarak mı algılamalıyız?
–Elbette hayır. Fair play, etik davranışı hedefleyen bir ideolojidir. Bu açıdan, bugün sporun sonlarını da aşan, insanlığın temel bir prensibi haline geldi. Bu istikametiyle fair playı yalnızca spor alanına indirgemek yanlışsız bir yaklaşım değildir.
Fair play spor alanının ötesinde profesyonel, duygusal, toplumsal ve akademik alanlarımızda uygulanabilir. Tanımadığınız birinin masada bıraktığı cüzdanı geri vermek, engelliler için ayrılmış park yerine araç park etmemek ya da yakınınızdaki bireylerin muvaffakiyetlerini kutlamak birer fair play örneğidir.
Toplumsal bir olgu olarak kıymetlendirecek olursak fair play, toplumsal etik standartlara uygun davranış sergilemek manasında kullanılabilmektedir. Fair play olgusu, insan davranışlarında somutlaşır. Hakem kararlarına hürmet duymak, yanlışları kabullenmek, sıkıntı vakitlerde rakibe takviye olmak, müsabaka öncesinde rakibe dostça bir baş selamı vermek, yapılan faul sonrasında özür dilemek, sakatlanan rakibe yardım etmek üzere pahaların somut bir biçimde hayata geçirilmesidir.
+TMOK Fair Play Komitesi birinci toplantısını birkaç hafta evvel yaptı diye biliyorum. Yeni oluşan bu kurul neler yapmayı planlıyor? Projelerinizden bahseder misiniz?
–TMOK’un 15 Mart 2025 tarihinde Seçimli Olağan Genel Şura Toplantısında gerçekleşen başkanlık seçiminde oy üstünlüğü ile Sn. Ahmet Gülüm’ün başkanlık vazifesini almasıyla birlikte, Türkiye Ulusal Olimpiyat Komitesi’ nde yeni bir devir başladı. TMOK’un değerli kurullarından biri olan Fair Play Komisyonu’nun Başkanlığı ise spor ekranlarından aşina olduğumuz, spor medyasının ileri gelen isimlerinden Sn. Haldun Domaç’a verildi. Benim de üyesi olduğum ve Sn. Haldun Domaç tarafından oluşturulan Fair Play Komisyonu’nda, spor bilimlerinde deneyim ve bilgi birikimine sahip meslektaşlarımın yanı sıra spor medyasında vazife yapan bedelli isimler yer alıyor. 28 Nisan 2025’de birinci toplantımızı gerçekleştirdik. Burada misyon dağılımı gerçekleşti. Türk Sporuna hizmet etmek, fair play ruhunu yansıtmak ve bu değerli olguyu gerek spor ortamlarında gerekse toplum ortasında yaygınlaştırmak için daima birlikte yüksek bir güçle yola çıkıyoruz. Öncelikle Fair Play Komisyonu’nun klasik olarak sürdürdüğü faaliyetleri kaldığı yerden sürdürmeye devam edeceğiz elbette. Ayrıyeten hem ulusal hem de memleketler arası düzeyde yeni projelerimiz var hayata geçirmek için üzerinde çalışmaya başladık bile. Devletimizin, bağlı kurumlarıyla yapacağımız görüşmeler sonucunda bir kadro iş birliklerimiz de olacak. Tüm bu çalışmalarımızın ayrıntıları TMOK-Fair Play Kurulu tarafından vakti geldikçe kamuoyu ile paylaşılacak.
+Son zamanlardaki şiddet olayları düşünüldüğünde, Fair Play konusunda okuyuculara ne önerirsiniz?
–Hoşgörünün temelleri üzerinde kurulmuş bir Türk toplumunda bu olaylar herkes kadar beni de çok etkiliyor. Bir o kadar da düşündürüyor. Son zamanlardaki şiddet olaylarının yaşanması bizlere gösteriyor ki, artık fair play ruhuna daha çok gereksinimimiz var. Okuyuculara teklifimi Hacı Bektaş-ı Veli’nin “İncinsen de İncitme” sözleri ile yapmak isterim. Hacı Bektaş-ı Veli burada bütün insanlığı sevgi, barış ve kardeşliğe çağırmış. Beşerler sizi incitebilir. Onlara asla şiddetle karşılık vermeyin. Berbatlığa uygunlukla karşılık verin, bu en büyük erdemliliktir. Uygun davranın… Nazik davranın… Uygar olun… Saygılı olun… Etik olun… Türk insanına bu yakışır, unutmayın.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
